Casual Racism กับชุดนักร้องผิวสีของ ‘พุดเดิ้ล-ปาจรีย์’

เมื่อสัปดาห์ก่อนช่องโทรทัศน์เบอร์ต้นๆ ของไทยได้จัดกิจกรรมงานเลี้ยงภายในแบบสนุกสุดเหวี่ยงภายใต้ชื่อ ‘Ch3’s Hip Hop Thank You Party YOYO’ มีเหล่าดาราและผู้จัดจำนวนมากพากันประชันขันแข่งสวมใส่เสื้อผ้าแนวฮิปฮอปให้โดดเด่นมากที่สุดเพื่อชิงรางวัลการแต่งกายดีเด่นมูลค่า 5,000 บาท สุดท้ายแล้วตำแหน่งผู้ชนะตกเป็นของผู้จัดหน้าใหม่ พุดเดิ้ล-ปาจรีย์ ณ นคร กับลุคแรปเปอร์หญิงผิวสีเมืองนอกในเสื้อคลุมสีดำทองพร้อมเครื่องประดับที่ดูฟู่ฟ่าหรูหรา

แค่ดำธรรมชาติ? [ภาพ: @payoon3]

มองเผินๆ เรื่องนี้อาจเป็นเรื่องขำขันที่ทำให้หลายคนแค่ยิ้มแล้วก็ลืมไปในอีกชั่วโมงต่อมาโดยไม่ได้คิดอะไร และที่ผ่านมาเรามักเห็นและได้ยินคนไทยนำเรื่องรูปลักษณ์ภายนอกอย่างดำ-ขาว, อ้วน-ผอม มาล้อเลียนกันจนคุ้นชินอยู่แล้ว แต่หากมองลึกลงไป มันเป็นเรื่องน่าเศร้าที่หลายคนยังไม่รู้ว่าทัศนคติการเหมารวมและล้อเลียนคนต่างเชื้อชาติ ภาษาและวัฒนธรรม (Sterotyping and Racism) ในศตวรรษที่ 21 นี้ถือเป็นเรื่องไม่ถูกต้อง

และจะยิ่งน่าเศร้าขึ้นไปอีกหากการแต่งตัวล้อเลียนคนต่างเชื้อชาติแบบขำๆ ชิวๆ หรือที่เรียกกันว่า Casual Racism ในครั้งนี้ของพุดเดิ้ลจะไม่ได้ถูกนำมาพูดถึงและปล่อยให้หายเลยไปอีกครั้ง

แน่นอนว่านี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่มีการล้อเลียนเรื่องสีผิวขึ้นตามสื่อต่างๆ เมื่อต้นปีที่ผ่านมา โฆษณาชุด “คริส หอวัง ดับกลางจอ เจอเด็กใหม่ขโมยซีน” ของอาหารเสริมกลูต้าไธโอนยี่ห้อหนึ่งซึ่งนำแสดงโดยนางเอกร้อยล้าน คริส หอวัง เกิดเป็นดราม่าใหญ่โตเพราะโฆษณาชุดนี้นำนักแสดงสาวมาพอกหน้าพอกตัวด้วยสีดำเพื่อเป็นตัวแทนของสาวผิวคล้ำและจับมายืนคู่กับสาวผิวขาวพร้อมวลีเจ็บแสบว่า “แค่ขาวก็ชนะ”

กระแสตีกลับจากกลุ่มโลกออนไลน์ครั้งนั้นรุนแรงและดังไกลถึงขั้นที่สำนักข่าวต่างประเทศ CNN ต้องหยิบยกมารายงาน ในที่สุดเจ้าของผลิตภัณฑ์ต้องออกมาขอโทษพร้อมยืนยันว่าไม่ได้มีเจตนาเหยียดผิวหรือเชื้อชาติและต้องการสื่อสารแค่เรื่องการพัฒนาตัวเองเท่านั้น พร้อมแสดงความรับผิดชอบโดยถอดโฆษณาที่เกี่ยวข้องออกทั้งหมด ส่วนคริส หอวัง บัณฑิตด้านศิลปะจากสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักร ได้ออกมาขอโทษโดยให้เหตุผลเดียวกัน

ย้อนกลับไปในปี 2556 ประเด็นการเหยียดสีผิวก็เคยจุดติดในสังคมไทยและเป็นข่าวใหญ่ระดับโลกมาแล้ว เมื่อแบรนด์แฟรนไชส์โดนัทเชื้อสายอเมริกันชื่อดังในไทยต้องการโปรโมทโดนัทรสชาร์โคลซึ่งเป็นรสชาติใหม่โดยนำหญิงสาวคนหนึ่ง (ซึ่งเป็นลูกสาวของ CEO แบรนด์โดนัทประจำประเทศไทยเจ้าของแคมเปญเอง) มาทาตัวดำปากแดงกับสโลแกน “ฉีกทุกกฏความอร่อย” จนหลายสำนักข่าวทั่วโลกทั้ง The Guardian, Time และ ABC News พากันตีข่าวนี้อย่างครึกโครม

สำหรับชาวอเมริกัน นัยยะที่แฝงอยู่ในงานโฆษณาชิ้นนี้ไม่ใช่เรื่องเล็กๆ มันคือการเหยียดสีผิวอย่างจงใจที่ทำให้หวนรำลึกถึง “Blackface & Red Lips” หรือการทาตัวดำปากแดงของนักแสดงผิวขาวในยุคกดขี่แรงงานทาส ซึ่งยุคนั้นชาวอเมริกันผิวขาวได้ตั้งกฎห้ามคนผิวสีทำการแสดงใดๆ ทั้งสิ้น คนผิวขาวจึงต้องแต่งผิวเพื่อรับบทคนผิวสีแทน แม้กฎดังกล่าวถูกยกเลิกไปในยุคสงครามกลางเมือง แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าความหมายแฝงเรื่องการเหยียดผิวยังคงมีอยู่อย่างชัดเจน

นอกจากนี้ยังมีอีกหลายแคมเปญเหยียดผิวในอดีตที่ยากจะลืมได้ลง อาทิ แคมเปญมอบทุนการศึกษามูลค่า 100,000 บาท “(ชื่อยี่ห้อ) ค้นหาสาวใสเด้งวิ้ง 3D” ของแบรนด์ครีมทาผิวที่จำกัดสิทธิไว้สำหรับสาวผิวขาวใสเท่านั้น และแคมเปญโฆษณาบนรถไฟฟ้าบีทีเอส “ขาวอมชมพูขึ้นตู้นี้” ที่มาพร้อมสติ๊กเกอร์ “สำรองที่นั่งสำหรับคนขาว” ของผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มเสริมอาหารยี่ห้อหนึ่ง

ย้อนกลับมายังกรณี Casual Racism ของพุดเดิ้ล-ปาจรีย์ จริงอยู่ที่ประเทศไทยไม่มีประวัติศาสตร์เรื่องการเหยียดผิวที่รุนแรงเท่ากับที่สหรัฐอเมริกา และการเรียนการสอนเรื่องประวัติศาสตร์โลกกับการเป็นพลเมืองโลกของไทยก็ยังไม่เข้มข้นมากนัก แต่นั่นไม่ใช่ข้ออ้างที่ทำให้เราสามารถละเมิดมารยาทสากลข้อนี้ไปได้

หากถามพุดเดิ้ล เรามั่นใจว่าเธอก็คง “ไม่ได้เจตนา” หรือ “รู้เท่าไม่ถึงการณ์” เหมือนกับคริส หอวัง และเจ้าของโฆษณาเหยียดผิวทั้งหลายก่อนหน้านี้ แต่อย่างน้อยเราก็หวังว่าวงการบันเทิงไทยน่าจะได้เรียนรู้ความผิดพลาดในอดีตและไม่ทำผิดซ้ำสอง โดยเฉพาะพุดเดิ้ล นิเทศศาสตรบัณฑิตและอักษรศาสตรมหาบัณฑิตจากมหาวิทยาลัยอันดับต้นของประเทศ และยังเป็นผู้จัดละครที่มีหน้าที่ผลิตสื่อที่สร้างสรรค์และจรรโลงจิตใจให้กับสังคมไทยอีกด้วย เธอควรที่จะเรียนรู้และสอนดารานักแสดงคนอื่นจากความผิดพลาดของเธอครั้งนี้

หากเราบอกว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องขำๆ นั่นก็เท่ากับกำลังพูดว่า Casual Racism เป็นเรื่องที่ยอมรับได้?

ยังจำกันได้ไหม หลายคนรู้สึกอย่างไรที่รายการทีวีเกาหลีล้อเลียนคนไทยเรื่อง “ติ่ง” ที่ชื่อต้มยำกุ้ง หรือเมื่อรายการทีวีของสหรัฐฯ เล่นมุกตลกเรื่อง “ผู้หญิงไทยเป็นโสเภณี” แม้ว่าเราไม่ใช่ติ่งหรือไม่ได้เป็นโสเภณี แต่เราก็อดเจ็บปวดกับการกระทำเหล่านี้ไม่ได้เช่นกัน แล้วเรายังจะบอกว่าการเหมารวมหรือการเหยียดผิวเป็นแค่เรื่องขำๆ ได้จริงหรือ