การหวนกลับสู่วิถีชีวิตที่เรียบง่ายกำลังเป็นกระแสปลุกให้คนเมืองที่ใช้ชีวิตอยู่กับความเร่งรีบวุ่นวายในทุกวัน หันมาใส่ใจรายละเอียดเล็กน้อยและธรรมชาติรอบตัวเพื่อจะใช้ชีวิตได้สนุกขึ้น

เราใส่เสื้อผ้ากันทุกวัน หลายคนเลยเลือกใส่ผ้าออร์แกนิกทอมือหรือย้อมสีธรรมชาติต่างๆ เป็นทางเลือกที่จะเอาตัวไปใกล้ชิดธรรมชาติได้ง่ายที่สุด หนึ่งในแบรนด์เครื่องแต่งกายเรียบง่ายที่เราสนใจคือ “Mann Craft” ผ้าย้อมครามที่ต่อยอดภูมิปัญญาชาวบ้านจังหวัดสกลนครให้กลายเป็นสิ่งทอส่งออกสร้างรายได้มากมาย

หกปีก่อน แมน-ปราชญ์ นิยมค้า เริ่มศึกษาและทดลองเทคนิคย้อมผ้าครามจนได้ลวดลายสะท้อนจิตวิญญาณเฉพาะตัว ที่เขาบอกว่าอยากให้งานของเขาเป็นศิลปะที่สามารถนุ่งห่มได้

การหลอมรวมระหว่างภูมิปัญญาชาวบ้านกับงานศิลปะร่วมสมัยและคนหนุ่มรุ่นใหม่จะได้ผลลัพธ์ออกมาเป็นอย่างไร คำตอบอยู่ในทุกประโยคที่แมนเล่าให้เราฟังต่อจากนี้

ครามแรก

เพราะความรักในศิลปะมาตั้งแต่เด็กๆ แม้จะเรียนปริญญาตรีมาทางด้านนิติศาสตร์ตามความต้องการของครอบครัว แต่แมนก็เลือกเรียนต่อทางด้านศิลปะและการออกแบบที่ม.รังสิตเพื่อสานความตั้งใจของตัวเอง นอกจากจะได้สัมผัสกับงานศิลปะหลากแขนง ทั้งถ่ายภาพ กราฟิกดีไซน์ ออกแบบแฟชั่น เขายังได้วิธีคิดต่อยอดสร้างสรรค์กลับมา จึงเริ่มอยากทำธุรกิจของตัวเองโดยมองตลาดที่จังหวัดสกลนครบ้านเกิด

“พอได้ลงชุมชนก็พบว่ามีหมู่บ้านที่เขายังทำงานจักสาน ปั้นเซรามิก และนั่งย้อมครามผ้ามัดหมี่กันอยู่ เราเห็นน้ำครามเปลี่ยนจากสีเหลืองเป็นสีเขียว เป็นสีน้ำเงิน ก็แปลกใจว่าเขาทำได้ยังไง เราอยากส่งออกงานหัตถกรรมเหล่านี้ ไม่เฉพาะงานผ้าเท่านั้น เลยเปิดร้านขายของที่ระลึกของจังหวัดสกลนครเล็กๆ เพราะตอนนั้นแทบจะไม่มีร้านขายของฝากจริงจัง ตั้งชื่อว่า Mann Craft”

ความรู้เรื่องการย้อมครามของแมนเริ่มจากศูนย์ แต่อาศัยเข้าไปเรียนรู้กับแม่ๆ แต่ละหมู่บ้านจนได้ทดลองก่อหม้อครามตามสูตรของตัวเองที่พลิกแพลงจากภูมิปัญญาของแต่ละชุมชน เพื่อสร้างเอกลักษณ์ของแบรนด์และขยายกลุ่มลูกค้าที่สนใจผ้าไทยให้กว้างขึ้น

“เรามองกลุ่มเป้าหมายเป็นตลาดบน ราคาสูงหน่อยแต่คุณภาพดีและมีดีไซน์พิเศษที่ร่วมสมัย เพราะเรามองว่างานหัตถกรรมมีคุณค่า มีเรื่องราว มีที่มาที่ไป มีความรู้สึกของเราใส่ลงไปในผ้าแต่ละผืน คุณซื้อผ้าไปไม่ใช่ได้แค่ผ้าอย่างเดียว แต่ได้ส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมของพื้นที่นั้นๆ ด้วย”

ครามเท่านั้น

เหตุผลหนึ่งที่แมนลงลึกศึกษาเรื่องครามทั้งที่มีสีธรรมชาติมากมายให้เลือกย้อม เพราะครามเป็นพืชเฉพาะถิ่นที่ปลูกได้ดีในจังหวัดสกลนคร ซึ่งชาวบ้านสมัยก่อนหากว่างเว้นจากการทำไร่ทำนาเมื่อไหร่ ก็จะทอผ้าเพื่อใช้เองหรือแจกให้คนในครอบครัวเวลามีงานบุญงานประเพณี เป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมานานกว่าร้อยปี

“แต่ละบ้านมีเคล็ดลับที่จะสกัดเนื้อครามจากใบครามให้ได้สีเข้ม สดสวย ย้อมติดทนนาน เลยไม่แพร่หลายไปในพื้นที่อื่นๆ เพราะเขาสืบทอดกันในครอบครัว”

การให้สีของครามต่างจากสีย้อมอื่นๆ ตรงที่ไม่ต้องต้มใช้ความร้อนสกัดสีออกมา ไม่ต้องโค่นต้นไม้เอาเปลือกเอาแก่น เพราะใช้แค่ใบคราม แช่น้ำและให้อาหารเพื่อเลี้ยงให้ครามเติบโตจนคายสีออกมา ซึ่งขั้นตอนนี้แหละที่ต้องอาศัยความใส่ใจละเมียดละไม

“การย้อมครามเป็นอะไรที่สนุกมากสำหรับตัวพี่ พี่ย้อมทุกวันก็ยังตื่นเต้นกับการเปลี่ยนสีของมัน ลุ้นทุกครั้งว่าพอเอาผ้าขึ้นมาจะได้สีอะไร จะสวยไหม ก็เลยไปทดลองกับวัสดุอื่นๆ ย้อมกระดาษ ไม้ เซรามิก เหล็กว่าสามารถย้อมได้ไหม เราไม่ได้ทดลองแค่ครั้งเดียวแต่ทดลองเป็นสิบเป็นร้อยครั้ง จนมั่นใจว่าอันนี้ย้อมได้ไม่ได้ พี่จะจดบันทึกไว้”

ความหลงใหลของแมนที่มีต่อครามเห็นชัดผ่านสูตรก่อหม้อครามที่เขามักใส่ส่วนผสมแปลกๆ นอกจากเติมน้ำผึ้ง มะขามเปียกแล้ว บางคราวเขาแอบใส่กล้วยหรือเหล้าขาวเลี้ยงครามด้วย

“บางคนอยากดื่มเหล้า อยากกินของมึนเมา ก็เอาเหล้าขาวเหยาะไปนิดนึงในหม้อคราม” คือคำพูดแสดงจิตวิญญาณที่ผูกพันระหว่างคนย้อมกับครามที่เลี้ยงจนเหมือนว่าครามมีชีวิตจริงๆ “เราจะรู้สึกกังวล เวลาไม่อยู่บ้านนานๆ ก็คิดถึง คันไม้คันมืออยากย้อมคราม คิดว่ากลับไปครามจะเป็นยังไง น้ำย้อมจะมีสีเหมือนเดิมหรือเปล่า เหมือนเราคิดถึงหมาแมวที่บ้านเลย”

ครามเฉพาะตัว

เมื่อไม่มีแบบแผนกฏเกณฑ์ แต่สนุกกับการทดลองไปเรื่อยๆ ทำให้สิ่งทอของ Mann Craft สามารถเป็นงานศิลปะได้ด้วยตัวเอง “เราไม่มีกรอบเรื่องการย้อมการทอมาก่อน ก็ไม่มีใครมาบอกพี่ว่าห้ามทำนู่นทำนี่ พี่อยากผสมครามยังไง เอาสีนี้มาย้อมจืดย้อมเข้ม เราสามารถสร้างสรรค์ได้เต็มที่กับวัตถุดิบที่เรามีอยู่”

แมนเล่าว่าช่วงแรกๆ อาจเจอปัญหาเรื่องการสื่อสารกับชาวบ้านที่ยังยึดกรอบความนิยมเก่าๆ ที่เคยทำมา “ส่วนตัวพี่ชอบสีเบาๆ พาสเทล แต่เขาไม่ย้อมให้ ก็สรุปว่าต้องย้อมเองเป็นไจฝ้ายกลุ่มสีนี้ๆ แล้วจับคู่สีที่ย้อมมาให้เขาทอตามลายที่เราออกแบบ ถ้าผลงานออกมา 70% เป็นแบบที่ต้องการพี่ก็พอใจ ชาวบ้านเขาก็ใช้ความคิดสร้างสรรค์ของเขาในการทอเหมือนกันในการทอ”

การทำงานร่วมกับชาวบ้านของ Mann Craft จะกะเวลาไว้ล่วงหน้าทุกคอลเลคชั่น ไม่เน้นเร่งงานในเวลาสั้น แต่ของานประณีต เทคนิคแปลกใหม่และสวยงาม พอให้เวลาเยอะ ชาวบ้านก็ทอผ้าอย่างสบายๆ ไม่เครียด ไปร่วมงานบุญงานแต่งของชุมชนได้ตามประสา แถมยังมีรายได้ที่มั่นคง นี่ทำให้ทุกวันนี้มีช่างทอประจำของแบรนด์ถึง 20 คนจากเริ่มต้นที่มีแค่ 2 คน ถือว่าเยอะสำหรับแบรนด์เล็กๆ ที่ตั้งใจจริง

“คอนเซปท์ของเราคือ ‘สืบสาน สร้างสรรค์ อีสานศิลป์’ ทุกคนที่ทำงานกับเราเป็นชาวสกลนคร เราเป็นคนตัวเล็กๆ ไม่มีกำลังไปเอาคนเป็นร้อยมาทำงานกับเรา แต่เราทำงานอย่างมีความสุขแค่นี้ก็แฮปปี้แล้ว”

กระแสคราม

จากกระแสที่คนไทยเริ่มหันกลับมานิยมผ้าไทยท้องถิ่นและสนุกกับการแต่งตัวมากขึ้น เด็กรุ่นใหม่เริ่มเลือกผ้าซิ่นมานุ่งใส่ในชีวิตประจำวัน หรือใช้ผ้าคลุมไหล่มาจับคู่กับเสื้อผ้าแบบต่างๆ เลยทำให้ผลตอบรับออกมาน่าพอใจ “สีครามเป็นอกาลิโก คือใส่ได้กับทุกสถานที่ ทุกโอกาส เป็นสีธรรมชาติที่ปลอดภัย คนก็อยากซื้ออยากมอบให้กัน เพราะคนเริ่มหันมาแคร์สังคมกันมากขึ้น”

หันกลับมามองในแง่คนทำงาน แมนให้ความเห็นว่าเริ่มมีเด็กรุ่นใหม่ให้ความสนใจงานทอผ้า ย้อมผ้ามากขึ้น อาจเป็นกระแสที่คนเริ่มมองหาไลฟ์สไตล์อย่างอื่นนอกจากจะไปเดินแต่ห้างสรรพสินค้า ก็มาหาประสบการณ์เรียนรู้อื่นๆ แล้วนำไปต่อยอดกับงานของตัวเอง

“สิ่งที่เราต้องทำคือให้ความรู้ที่ถูกต้องกับเขา เราไม่หวงข้อมูลเพราะไม่ใช่องค์ความรู้ของเรา 100% ถ้ามันหยุดชะงักที่ใดที่หนึ่งมันจะเป็นเรื่องน่าเสียดายมากกว่า”

คำตอบของแมนทำให้เราได้ข้อสรุปว่าสำหรับคนที่ตั้งใจลงลึกในสิ่งนั้นจริงๆ จะไม่มีคำว่ากระแสผ่านมาชั่วคราว
 

  

FIND IT:
Mann Craft Shop
สาขา 1: 1576 ถนนสุขเกษม ต.ธาตุเชิงชุม อ.เมือง จ.สกลนคร
สาขา 2: บองมาเช่ร์มาร์เก็ตพาร์ค (Bon Marché Market Park) ลาดยาว จตุจักร กรุงเทพฯ
Tel. 081-0556301, 099-2459541
Instagram: mann.craft
 

Upstarts: ล้วงเคล็ดลับความสำเร็จของแบรนด์ธุรกิจอินเทรนด์ ชวนกระตุกไอเดียต่อยอดอีกมากมาย
มีธุรกิจใดน่าสนใจไม่ว่าจะใหญ่หรือเล็ก ส่งมาบอกเราได้ที่ krungthep@coconuts.co