COCO Q&A: คุยเรื่องชีวิตคนเมืองกับเจ้าของเพจ “มนุษย์กรุงเทพฯ”

จากเพจดังที่เล่าชีวิตผู้คนในเมืองหลวงโลก Humans of New York และส่งต่อแรงบันดาลใจมหาศาลให้โลกออนไลน์ กลายเป็นที่มาให้ปอม-ขวัญชาย ดำรงค์ขวัญ ชายหนุ่มอายุ 28 ปีคิดอยากเล่าความหลากหลายของชีวิตในเมืองหลวงแห่งนี้บ้าง เพจ “มนุษย์กรุงเทพฯ” จึงถือกำเนิดขึ้น และค่อยๆ เติบโตจนมียอดคนกดไลค์เกือบ 3 หมื่นคนแล้ว

การออกไปสัมภาษณ์ ถ่ายภาพ และเขียนเรื่องราวต่างๆ ของคนแปลกหน้าที่อาศัยอยู่ในเมืองเดียวกันตลอดระยะเวลาเกือบหนึ่งปีไม่ใช่เรื่องง่ายๆ อะไรทำให้เขาสนใจการพูดคุยกับคนเหล่านี้ที่อาจบังเอิญเจอกันตามป้ายรถเมล์ สวนสาธารณะ หรือสถานีรถไฟ และสิ่งที่เขากำลังทำ บอกเล่าอะไรแก่คนกรุงเทพฯ

เราสนใจ ในฐานะที่เขาก็เป็น “มนุษย์กรุงเทพฯ” คนหนึ่งเหมือนกัน

CoconutsKT: ทำไมถึงลุกขึ้นมาทำเพจ “มนุษย์กรุงเทพฯ”
ขวัญชาย: ต้องให้เครดิตแฟนเราเลย เขาแนะนำเพจ Humans of New York ให้ดู เราลองอ่านก็พบว่าน่าสนใจดี และเราเองเป็นคนที่ชอบคุย ชอบถามเรื่องนู้นเรื่องนี้กับคนอื่นเป็นเรื่องปกติ ประกอบกับเคยทำงานสัมภาษณ์ งานเขียนมาบ้าง เลยคิดว่าน่าจะพอทำได้ และแนวคิดของ Humans of New York ก็ใช้รูปแบบที่น้อยมาก เข้าไปคุย ถ่ายรูป เขียนไม่ยาวมาก ก็เริ่มทำเลยเมื่อเดือนมิถุนายนปีที่แล้ว

CoconutsKT: ดูยังไงว่าคนไหนน่าสนใจจนอยากเข้าไปคุย
ขวัญชาย: มีไอเดียหนึ่งที่คิดและรู้สึกเสมอคือเราเชื่อว่าทุกคนน่าสนใจนะ ตอนเริ่มทำแรกๆ ก็นัดกับเพื่อนที่เป็นช่างภาพออกไป คิดว่าจะไปที่ไหนดี แต่ไม่ค่อยเวิร์ก เพราะเรามักเจอคนที่เราสนใจโดยบังเอิญ 70% ของเป็นคนที่เจอในชีวิตปกติของเรา ก็เลยมาทำเอง ถ่ายรูปไม่ต้องสวยมากก็ได้

CoconutsKT: เริ่มต้นบทสนทนายังไง
ขวัญชาย: มี 2 แบบ อย่างแรกคือคุยจากหีบห่อของเขา เช่น คนไร้บ้าน คนขายรถสติ๊กเกอร์ ก็จะคุยง่ายหน่อยเพราะเรามีเรื่องเริ่มต้นจะถามเขาอยู่แล้ว ถามว่าเขาทำอะไรก็อาจได้เรื่องที่คนชนชั้นกลางอย่างเราๆ ไม่รู้ กับอีกแบบหนึ่งคือคนทั่วไป เราจะเลือกจากบุคลิกที่เขาเป็นก่อน เช่น เจอคนๆ หนึ่งที่ใส่แว่นทรงประหลาด คนที่นั่งในที่ๆ ทุกคนยืนหมดเลย คล้ายๆ อ่านเกมส์ว่าคนนี้น่าสนใจนะ ก็เข้าไปคุย ไต่ถามว่าทำงานอะไร เรียนจบหรือยัง มาทำอะไรที่นี่ เห็นอะไรบางอย่างก็รีบถาม เป็นสิ่งที่ทุกวันนี้ก็ยังยากอยู่

CoconutsKT: ความสนุกของการคุยกับคนที่ไม่รู้จักกันมาก่อนคืออะไร
ขวัญชาย: เราได้รู้ในสิ่งที่ไม่เคยรู้มาก่อน เพราะโอกาสที่จะได้ไปคุยกับคนแปลกหน้าในชีวิตประจำวันมันไม่ง่าย แต่ถ้าเรามีเหตุผล มีที่มาว่าทำเพจนี้อยู่นะ เขาก็จะเปิดรับเราง่ายขึ้น บางคนก็ยินดีเล่าให้ฟังเลย แต่ก็มีที่ยากขึ้น เขาอาจจะงงว่าเราจะคุยอะไร มีเรื่องเล่าก็คือเราโดนปฏิเสธบ่อยมากนะ ต่อให้มีคนกดไลค์เพจเยอะๆ แต่ก็ยังมีคนจำนวนมากไม่รู้จักเราอยู่ดี ตั้งแต่ทั้งระดับไม่ชอบถ่ายรูป ไม่สนใจ ล่าสุดที่เจอคือวิ่งหนีเรา บอกว่า “ดูทีวีมา อย่างนี้น่ากลัว” เราก็ไม่รู้ว่าเขากลัวอะไรเรา

CoconutsKT: ตอนเริ่มทำเพจ “มนุษย์กรุงเทพฯ” คาดหวังว่ามันจะบอกอะไรกับสังคม
ขวัญชาย: เราคิดว่าคนทุกประเภทน่าสนใจ ถ้าเอาเรื่องของคนเหล่านี้มาเล่าก็คงจะได้รับรู้มากขึ้น และที่ลึกไปกว่านั้นคือในช่วงที่การเมืองคุกรุ่นมากๆ ทุกคนจ้องจะด่ากันอย่างเดียว เราหวังแบบฝันๆ ว่า ถ้าวันหนึ่งเราได้เห็นความหลากหลายของผู้คนในเมืองนี้มากขึ้น เราอาจเห็นมิติบางอย่างที่ทำให้เข้าใจกัน ไม่ด่ากันก็ได้ ไม่ตัดสินคนอื่นแค่ช็อตแรกที่เห็น 

บางคอมเม้นท์บอกว่าไม่เคยรู้อะไรอย่างนี้มาก่อนเลย มันก็น่าจะช่วยเปิดมุมมองใหม่ๆ ให้เขาแล้วในเบื้องต้น การได้รู้ว่าคนเข็นผลไม้ต้องตื่นกี่โมงไปเลือกผลไม้ อาจทำให้บทสนทนาระหว่างเขากับคนเข็นผลไม้แถวบ้านโอเคขึ้นรึเปล่า

CoconutsKT: ประทับใจใครที่สุดที่ได้พูดคุยมา
ขวัญชาย: ที่เราชอบเป็นพิเศษคือคุณลุงคนไร้บ้านคนหนึ่ง เจอที่สถานีรถไฟบางซื่อ ตอนนั้นอยากคุยกับคนไร้บ้านมาก รู้สึกว่าเขามีวิถีบางอย่างที่เราไม่เข้าใจ เป็นการคุยที่ยากมาก ถามคำลุงตอบคำ แต่พอถึงจุดหนึ่งที่เราได้ประเด็นแล้ว เราลืมสิ่งที่เราทำไปเลย ปิดเครื่องอัดเสียงไปแล้วก็ยังนั่งคุยกันต่อเป็นชั่วโมง เรารู้สึกว่าเรามีความทุกข์ความสุขไม่ต่างไปจากลุงเลย จากกันก็ยกมือไหว้อย่างรู้สึกขอบคุณเขามากๆ 

เราค่อนข้างเคารพและแคร์คนที่ให้สัมภาษณ์มากๆ เพราะเราเป็นแค่คนไปฟังเรื่องของเขาแล้วเอามาเล่าจนทำให้เพจเรามาถึงวันนี้ เราจำได้ทุกคนว่าเราไปเจอเขาที่ไหน จำความรู้สึกขณะที่คุยกันได้ ส่วนใหญ่เรื่องที่เล่าเลยจะเป็นเรื่องเชิงบวก เราจะไม่หลอกถามจนเจอจุดที่เขาดราม่ามากๆ ให้เขาดูแย่เพื่อเอาสิ่งนี้มาเรียกกระแส จะไม่ทำอย่างนั้น

CoconutsKT: มีวางแผนให้พื้นที่ในเพจนี้เป็นอย่างไรต่อไปไหม
ขวัญชาย: เราเพิ่งลงเรื่องเจ๊หมวย ร้านขายน้ำที่ธรรมศาสตร์ไป เขาก็มีปัญหาเรื่องค่าเช่า คนก็มาคอมเม้นท์ว่าอยากไปกินกันเยอะขึ้น เราเลยคิดว่าอยากเอาเพจมาเคลื่อนไหวอะไรบางอย่าง ถ้าเพจเราให้พื้นที่กับคนตัวเล็กๆ แล้วมันสามารถช่วยเหลือเขาได้ มันคงเจ๋งว่ะ เราเองสนใจเรื่องคนชายขอบของสังคม พวกคนเร่ร่อน คนพิการ ผู้ป่วยจิตเวช ถ้าเราสามารถสื่อสารแทนเขาได้ก็คงดี เป็นเรื่องที่คนยังมีอคติอยู่เยอะ เราก็ยังมีอคติอยู่ด้วยเหมือนกัน แต่คงไม่ตีฆ้องร้องทุกข์อย่างตรงไปตรงมา คงเล่าเรื่องของเขาและบอกปัญหาไปพร้อมกันด้วย

CoconutsKT: ในฐานะที่เป็น “มนุษย์กรุงเทพฯ” คนหนึ่งเหมือนกัน มีมุมมองต่อเมืองหลวงแห่งนี้อย่างไรบ้าง
ขวัญชาย: กรุงเทพฯ เป็นเหมือนแพะรับบาปของประเทศไทย คนมักมองว่ากรุงเทพฯ เป็นศูนย์รวมความย่ำแย่ รถติด น้ำเสีย ขยะ ซึ่งก็จริง คนกรุงเทพฯ มักเห็นแก่ตัวไม่เหมือนคนต่างจังหวัด 

ในมุมหนึ่งมันก็จริงเหมือนกัน แต่ไม่ใช่ทั้งหมด นี่คือการมองแบบขาวดำเกินไป กรุงเทพฯ ก็มีหอศิลป์ มีสวนสาธารณะ มีห้างที่ถ้าจำเป็นต้องซื้อของก็ไปได้ มีสถานที่ที่เราโอเคอยู่ หรืออย่างคน เราก็มีอาสาสมัครออกมาช่วยตอนน้ำท่วมเยอะแยะมากมาย มีนักธุรกิจที่พยายามช่วยเหลือสังคม ถ้าไม่โรแมนติกเกิน เราก็พบว่าทุกอย่างไม่เลวร้ายจนเกินไป

พอทำเพจเราก็ได้เห็นความหลากหลายของไลฟ์สไตล์​ทั้งคนหาเช้ากินค่ำและมนุษย์ออฟฟิศ พบว่าทุกชนชั้นก็มีทั้งคนดีและไม่ดี เราเองก็เห็นแก่ตัวเหมือนกัน คนมันหลากหลายแบบนี้ กรุงเทพฯ ก็เลยเทาๆ และมันก็อยู่ได้โดยที่มีเสน่ห์ของมัน

CoconutsKT: ถ้าบอกว่าอยู่กับมันอย่างที่มันเป็นได้ เท่ากับว่าเราไม่ต้องไปเปลี่ยนแปลงกรุงเทพฯ เลยหรือเปล่า
ขวัญชาย: เราเป็นคนสร้างเหตุ เราลุกขึ้นมาทำเพจเพื่อสื่อสารในสิ่งที่เราเชื่อว่ามันจะดี แต่ผลจะไปสู่อะไร เราก็ตรวจสอบได้แค่ระดับหนึ่ง เราไม่ได้เป็นแค่เหตุปัจจัยเดียวของกรุงเทพฯ ถ้าคิดจะไปเปลี่ยนแปลงกรุงเทพฯ ให้ดีขึ้น ก็เหมือนเราแบกความคาดหวังของคนจำนวนมากไว้ และท้ายที่สุด คำว่าดีก็อาจไม่ได้ตรงกับทุกคน

ในเมื่อเราต้องอยู่กับกรุงเทพฯ แล้วไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดก็ตาม เราต้องหาว่าจะอยู่กับมันอย่างไรให้ดีที่สุด ไม่อยากตื่นขึ้นมาแล้วเกลียดกรุงเทพฯ หรือเกลียดคนกรุงเทพฯ ถ้าตื่นมาอย่างนั้นมันก็อยู่ยาก ไม่ได้บอกว่าเราทำได้แล้วนะ ก็ยังมีมุมที่โกรธและไม่เข้าใจอยู่ เช่นเรื่องแท็กซี่

CoconutsKT: คุยกับคนกรุงเทพฯ มามากมาย คิดว่าปัญหาที่คนกรุงเทพฯ ต้องการแก้ไขคือเรื่องอะไร
ขวัญชาย: เราพยายามหาทางคุยเรื่องปัญหาสังคมเหมือนกัน แต่คิดวิธีหลอกถามให้เขาไม่รู้สึกคุมคามไม่ออก มันยากตรงที่จะทำยังไงให้เขาพูดเรื่องปัญหาออกมา

ถ้าให้ตอบ เราคิดว่ากรุงเทพฯ เป็นเมืองที่โตอย่างไม่มีความหลากหลาย คือคนมีความหลากหลายนะ แต่เมืองถูกสร้างไว้สำหรับคนระดับบนอย่างเดียว มีห้าง คอนโด ห้าง คอนโดตลอดเวลา ไม่ได้บอกว่าห้างผิดนะ แต่ทำไมชีวิตเราต้องมีห้างอย่างเดียว บางทีออกจากบ้าน ร้อนมาก ก็ไม่รู้จะไปไหน ถ้าไม่ใช่ห้างก็ต้องร้านกาแฟ แล้วถ้าไม่อยากกินกาแฟล่ะ กรุงเทพฯ จึงโตแบบแบนๆ สถานที่ที่ให้ไปมันมีแต่ไม่เพียงพอ อย่างห้องสมุดตอนนี้มันก็กระจุกแค่ TK PARK, TCDC ไม่ถูกกระจายออกไป ทำให้รู้สึกว่ามันมีความน่าเบื่ออยู่ ให้คิดเรื่องด่ากรุงเทพฯ นี่ง่ายมากเลยนะ แต่พอถึงจุดหนึ่ง เราจะพยายามอยู่กับมันภายใต้เงื่อนไขที่มันเป็น และเราก็ต้องพยายามสร้างอะไรที่เราทำได้เหมือนกัน

COCO Q&A: คอลัมน์สนทนากับบุคคลน่าสนใจที่คนกรุงเทพฯ ควรรู้จัก มาเปิดมุมมองและสร้างแรงบันดาลใจใหม่ๆ ในการใช้ชีวิตไปกับเรา 

มีใครน่าสนใจหรืออยากให้สัมภาษณ์ใคร ส่งมาบอกเราได้ที่ krungthep@coconuts.co