นักวิจัยพบ เมื่อพืชโดนยาสลบ สามารถหมดสติได้เหมือนคน!?

กลุ่มนักวิจัยจากเยอรมนีทำการทดลองวางยาสลบในพืช พบพืบมีปฏิกิริยาชะงักงัน กิจกรรมในเซลล์หยุดทำงาน ไม่ตอบสนองสิ่งเร้า ไม่ต่างจากที่ยาสลบทำให้คนและสัตว์หมดสติ

“พืชเป็นสิ่งมีชีวิต” นี่เป็นสิ่งที่เราต่างทราบกันดี มันเอนเอียงรับแสงยามกลางวัน สังเคราะห์แสง และเบนกลับสู่จุดศูนย์กลางในตอนค่ำคืน นี่คือวงจรการใช้ชีวิตของพืช ทว่าในใจเราก็ยังคงจัดระดับการมีชีวิตของพืชไว้แตกต่างจากคนและสัตว์อย่างชัดเจน อาจเพราะพืชไม่สามารถแสดงความรู้สึกหรือสื่อสารให้เราเข้าใจได้ (หรืออาจเป็นมนุษย์เองที่ไม่พยายามทำความเข้าใจมันกันนะ..) แต่ผลการศึกษาชิ้นใหม่จากทีมนักวิจัยแห่งมหาวิทยาลัยบอนน์ ประเทศเยอรมนี นำโดย Frantisek Baluska นักชีววิทยาเชี่ยวชาญด้านชีววิทยาของเซลล์ ที่ได้รับการเผยแพร่ในวารสาร Annals of Botany เมื่อธันวาคม 2017 เหมือนจะเป็นการยืนยันได้กลายๆ ว่า พืชเป็นสิ่งมีชีวิตที่มี “สติรับรู้” (conciousness) เช่นเดียวกับคนและสัตว์ เมื่อพบว่า พืชมีการตอบสนองต่อยาสลบด้วยการสลบไสลไม่ต่างจากเมื่อเราหมดสติตอนถูกวางยาสลบ!

พืชที่ถูกนำมาทดลองเป็นพืชที่สามารถสังเกตปฏิกิริยาตอบโต้ต่อสิ่งเร้าได้ชัดเจน ได้แก่ ต้นไมยราพ (Mimosa) กาบหอยแครง (Venus flytrap) หยาดน้ำค้าง (Cave sundew) ต้นถั่ว (Pea) และการ์เดนเครส (Graden cress) โดยได้ทดลองนำสารที่ใช้เป็นยาสลบประเภทต่างๆ รวมทั้งชนิดที่ใช้กับมนุษย์ อันมีองค์ประกอบทางเคมีที่แตกต่างกันมาวางยาสลบพืชด้วยวิธีการต่างๆ เช่น ให้ไอระเหยสารอีเทอร์ (Ether) แก่ต้นถั่วที่อยู่ในครอบแก้ว ชุบรากของมไยราพและเคลือบเมล็ดการ์เดนเครสด้วยลิโดเคน (Lidocaine) จากนั้นติดตามการเปลี่ยนแปลงทั้งก่อน ขณะ และหลังให้ยาสลบ โดยการใช้กล้อง SLR ทั้งยังจับคลื่นไฟฟ้าที่เซลล์พืชปล่อยออกมา ซึ่งตัวคลื่นไฟฟ้าเปรียบดังการส่งสัญญาณไปบอกเซลล์ข้างเคียงนำไปสู่การเคลื่อนไหวหรือตอบสนองสิ่งเร้า ซึ่งสัญญาณคลื่นไฟฟ้านี้เองที่นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าเป็นสิ่งบ่งบอกว่มนุษย์ยังคงมีสติรับรู้อยู่ (เกิดการส่งคลื่นไฟฟ้าของเซลล์ประสาท)

จากการทดลองพบว่า 1 ชั่วโมงหลังได้รับยาสลบแบบต่างๆ เข้าไป พืชทุกชนิดมีอาการหยุดนิ่งคล้ายการหมดสติของคน หนวดของต้นถั่วม้วนเก็บและหยุดการเคลื่อนไหว กาบหอยแครงไม่งับปิดแม้นำสิ่งเร้าไปกระตุ้น ต้นอ่อนการ์เดนเครสหยุดการเจริญเติบโตชั่วคราว กิจกรรมในเซลล์ของพืชหยุดการทำงานลงชั่วขณะ ไม่มีการลำเลียงสารผ่านเมมเบรน จนเมื่อยาคลายฤทธิ์แล้วจึงค่อยๆ กลับมาทำงานเป็นปกติเช่นเดิม อันเป็นอาการเช่นเดียวกับคนและสัตว์เมื่อได้รับยาสลบ

งานวิจัยชิ้นนี้ยืนยันได้ดีว่าพืชมีความสามารถในการตอบสนอง “หมดสติ” ต่อยาสลบประเภทต่างๆ ซึ่งมีองค์ประกอบเคมีแตกต่างกัน อย่างไรก็ดีคำอธิบายเรื่องกลไกการตอบสนองอย่างละเอียดนั้นยังจำเป็นต้องได้รับการศึกษาต่อไป อันจะเป็นความหวังในขั้นต่อไปว่าจะสามารถใช้พืชเป็นวัตถุแทนเพื่อศึกษาวิจัยระบบการทำงานของยาสลบต่อมนุษย์ได้ ทั้งนี้แม้จะมนุษย์จะมีการใช้ยาสลบแล้วมาหลายสิบปี แต่เราก็ยังไม่สามารถทำความเข้าใจกลไกการทำงานของยาสลบต่อระบบประสาทได้อย่างกระจ่างชัดเจนนัก

ที่มา: Independent, New York Time, Annals of Botany